Avondklok en verduistering

De dagboeken geven weliswaar een mooi inkijkje in het leven in die tijd, dat betekent niet dat we ons in alle gevallen iets voor kunnen stellen bij de omstandigheden van die tijd. Twee aspecten die we in dit bericht aanhalen zijn de ‘avondklok’ (ook wel ‘spertijd’ genoemd) en de ‘verduistering’.

De avondklok werd door de Duitse bezetter ingesteld om het verzet te ontmoedigen én te bemoeilijken. De bevolking mocht zich bijvoorbeeld van 12 uur ’s nachts tot 4 uur ’s ochtends niet op straat begeven. Als een burger in die tijd toch de straat op wilde, moest hij eerst zorgen voor een ‘vergunning’ van de Duitse overheid. Iedereen die zich niet hield aan de avondklok werd in de cel gegooid. Gedurende de oorlog veranderde de bezetter de avondklok in ‘s-Hertogenbosch zeer frequent en naar eigen inzicht.

In oktober 1944 schrijft Bets in haar dagboek:

Vanaf vandaag is de spertijd weer een half uur vervroegd. We mogen dus niet tot 7 uur maar tot half 7 buiten! (Na de oorlog zetten we heel Duitsland om 2 uur binnen!) Voor ’s morgens blijft de spertijd hetzelfde, dus niet eerder dan 7 uur buiten! ‘t Water is nu gerantsoeneerd op enkele uren per dag. ’s Morgens van 7 tot 1, ’s middags van 5 tot 7. Maar als je dan probeert ’s avonds om half 7 te tappen krijg je voor de aardigheid ook niets! Ra, ra, hoe kan dat?!

De verduistering vormde een andere maatregel van de Duitse bezetter. ’s Avonds mocht er geen licht zichtbaar zijn, om het navigeren en bombarderen door geallieerde vliegtuigen te bemoeilijken. Deze verduistering maakte het ’s avonds dan wel ’s nachts over straat gaan moeilijk en soms zelfs gevaarlijk. Het volgende fragment vormt hier een voorbeeld van:

’t Was ook zo donker!! We stapten toch maar van ons plan af en liepen door! Maar och heremetijd toen ik alleen terug moest en nog even een brief van Ag af moest geven liep ik me bijna te pl… Ik dacht dat ik er was en sloeg toen zowat de ruit bij een ander in. Doch heelhuids belandde ik thuis aan.